8 Mart Dünya Kadınlar Günü, kökeni 19. yüzyılın sonlarına dayanan, kadınların eşitlik, hak ve özgürlük taleplerini yükselttikleri bir mücadele günüdür. Bugün, dünya genelinde kadınların emeğini, direnişini ve dayanışmasını görünür kılmak adına her yıl kutlanmaktadır.
8 Mart’ın tarihsel temelleri, 1857 yılında New York’ta tekstil işçisi 40 bin kadının, daha iyi çalışma koşulları ve eşit işe eşit ücret talebiyle greve çıkmasına dayanıyor. Grev sırasında çıkan yangında 129 kadın yaşamını yitirince bu gün, kadınların direnişinin simgesi haline geldi. 1908’de yine New Yorklu 15 bin kadın, oy hakkı ve çocuk işçiliğinin yasaklanması gibi taleplerle “Ekmek ve Gül” sloganı eşliğinde yürüyüş gerçekleştirdi.
1910 yılında Kopenhag’da toplanan Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferansı’nda, Almanya Sosyal Demokrat Partisi’nden Clara Zetkin’in önerisiyle 8 Mart’ın kadınların uluslararası mücadele günü olarak anılması oybirliğiyle kabul edildi. 1911’de Avusturya, Danimarka, Almanya ve İsviçre'de milyonlarca kadın bu çağrıya yanıt verdi.
1921’de Enternasyonal Kadın Sekreterliği, 8 Mart’ı “Enternasyonel Kadınlar Günü” ilan etti. 1970’li yıllara kadar bu gün, daha çok sosyalist ve emekçi kadın hareketlerinin öncülüğünde kutlandı. Ancak İkinci Dalga Feminizm’in etkisiyle 1970’lerden itibaren kadın kurtuluş mücadelesinin güçlü bir simgesi haline geldi. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu da 1977 yılında, 8 Mart’ı “Kadın Hakları ve Uluslararası Barış Günü” olarak ilan etti.
Türkiye’de 8 Mart’ın İzleri
Türkiye’de 8 Mart ilk kez 1921’de Türkiye Komünist Partisi tarafından kutlandı. Ancak bu kutlamaların sürekliliği sağlanamadı. 1975 yılında İlerici Kadınlar Derneği, “eşit işe eşit ücret” ve “kreş hakkı” gibi taleplerle yeniden 8 Mart’ı gündeme taşıdı. Bu yıllarda kadın sorunlarına dair bazı talepler dile getirilse de erkek egemen sistem bütüncül biçimde sorgulanmıyordu.
10 Mart 1984 tarihinde Kadın Çevresi olarak ilk toplantı yapıldı ve feminist yayıncılık alanında bir ilk olan Kadın Çevresi Yayınevi açıldı ve 8 Mart’ta kamuoyuna duyurularak kutlamalar yapıldı. 1986’da İstanbul’da feministlerin kamuya açık ilk 8 Mart etkinliği Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu’nda düzenlendi.
1987 yılında feministler, “Annenizi seviyor, karınızı dövüyor musunuz?” sloganıyla Ankara’da ilk sokak eylemini gerçekleştirdi. 1989’da 12 Eylül darbesi sonrası ilk izinli 8 Mart yürüyüşü, İstanbul’da 1500 kadının katılımıyla yapıldı. 1997’de Pazartesi Dergisi’nin çağrısıyla İstanbul’da “Artık Örgütlü” temalı bir miting düzenlendi. Bu mitingde ilk kez platform açıklaması Türkçe ve Kürtçe okundu; bu nedenle tertip komitesindeki kadınlar yargılandı.
2003 yılında İstanbul’da, Irak işgaline karşı düzenlenen ilk Feminist Gece Yürüyüşü yapıldı. “Hepsi erkek, tesadüf mü?” yazılı pankart dikkat çekti. Bu yürüyüşler yıllar içinde kadınların patriyarkaya karşı feminist sözünü kamusal alanda dile getirdiği, giderek kitleselleşen etkinliklere dönüştü.
8 Mart, süfrajetlerden tekstil işçilerine , sosyalist kadınlardan feministlere uzanan köklü bir mücadele tarihine dayanır . Kadınların yüzyıllardır patriyarkaya karşı verdikleri mücadelede simgesel bir öneme sahip olan bu gün , her yıl yeniden kadınların sesi , sözü ve direnişiyle yankılanmaya devam ediyor .
